مقدمه
در میان نمازهای مستحبی نماز شب جایگاه خاصی دارد و تاکید فراوانی که در ایات قران و احادیث به ان شده است به مراتب بیش از نمازهای مستحبی دیگر است . به همین جهت اولیاء خدا ان را حتما بجا اورده و به تهجد و عبادت نیمه شب می پرداختند تا انجا که خداوند نماز شب را بر بنده محبوبش حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) واجب ساخته و چنین فرمان داده است (و برخی از شب را بیدار باش و به تهجد بپرداز که نماز شب نافله خاص توست ) (سوره اسراء ایه 79)
نماز شب در ایات
1) وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً (سوره اسراء ایه 79)
و پاسى از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافى براى توست امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد!
2) کانُوا قَلیلاً مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ (سوره ذاریات ایه 17 و 18)
آنها کمى از شب را مىخوابیدند، و در سحرگاهان استغفار مىکردند
3) تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ (سوره سجده ایه 16)
پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور مىشود (و بپا مىخیزند و رو به درگاه خدا مى آورند) و پروردگار خود را با بیم و امید مىخوانند، و از آنچه به آنان روزى دادهایم انفاق مىکنند!
4) یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ - قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً - نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلیلاً - َوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلاً (سوره مزمل ایات 1-4)
اى جامه به خود پیچیده! شب را، جز کمى، بپاخیز! نیمى از شب را، یا کمى از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان
5) وَ الَّذینَ یَبیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً ( سوره زمر ایه 64)
کسانى که شبانگاه براى پروردگارشان سجده و قیام مىکنند
6) لَیْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ ( سوره ال عمران ایه 113)
آنها همه یکسان نیستند از اهل کتاب، جمعیّتى هستند که (به حق و ایمان) قیام مىکنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را مىخوانند در حالى که سجده مىنمایند
7) وَ مِنَ اللَّیْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَیْلاً طَویلاً ( سوره انسان ایه 26)
و در شبانگاه براى او سجده کن، و مقدارى طولانى از شب، او را تسبیح گوى!
8) أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ ( سوره زمر ایه 9 )
(آیا چنین کسى با ارزش است) یا کسى که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام، از عذاب آخرت مىترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است؟! بگو: «آیا کسانى که مىدانند با کسانى که نمىدانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر مىشوند!»
9) إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنى مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذینَ مَعَکَ وَ اللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضى وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَیْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (سوره مزمل ایه 20)
پروردگارت مىداند که تو و گروهى از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا مىخیزند خداوند شب و روز را اندازهگیرى مىکند او مىداند که شما نمىتوانید مقدار آن را (به دقّت) اندازهگیرى کنید (براى عبادت کردن)، پس شما را بخشید اکنون آنچه براى شما میسّر است قرآن بخوانید او مىداند بزودى گروهى از شما بیمار مىشوند، و گروهى دیگر براى به دست آوردن فضل الهى (و کسب روزى) به سفر مىروند، و گروهى دیگر در راه خدا جهاد مىکنند (و از تلاوت قرآن بازمىمانند)، پس به اندازهاى که براى شما ممکن است از آن تلاوت کنید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خدا «قرض الحسنه» دهید [در راه او انفاق نمایید] و (بدانید) آنچه را از کارهاى نیک براى خود از پیش مىفرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهید یافت و از خدا آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!
نماز شب درکلام معصوم
حضرت پیامبر(ص) فرمودند : نماز شب چراغی است در تاریکی شب
نیز فرمودند :بهتریت شما کسانی هستند که خوش گفتارند و گرسنگان را سیر می کنند و در شب ،در ان هنگام که مردم در خوابند، نماز می خوانند .
امام صادق (ع) فرمودند : نماز شب چراغ خانه قبر و حجابی در میان انسان و اتش دوزخ و گذرنامه صراط و کلید بهشت است
امام حسن عسگری فرمودند :رسیدن به لقای خداوند سفری است که تنها مرکب راهوار آن نماز شب است
اثار نماز شب در دنیا
1)ارامش بدن 11) طولانی شدن عمر
2)سلامتی بدن 12) نورانیت قبر
3)خوش اخلاقی 13) نورانیت منزل
4)ریزش گناهان 14) کسب نور دائم
5)خوشبو شدن 15) زیبائی صورت
6)عصبانیت شیطان 16) نورانیت و سفیدی صورت
7)رفع گرفتاریها 17) به اجابت رسیدن دعا
8)رفع خشم خداوند 18) نورانیت چشم
9)عاقبت به خیری 19) بازداشتن انسان از گناه
10) رفع غم و اندوه 20) نجات از بلاهای طبیعی
اثار نماز شب پس از مرگ و در اخرت
نورانیت قبر
مانع فشار قبر
اسایش در قیامت
نجات از عذای قبر
نجات از وحشت قبر
زینت ادمی در قیامت
سبب ورود در بهشت
دفع حرارت اتش قیامت
عبور سریع از پل صراط
چراغ انسان در تاریکی قبر
شفاعت نماز گزار در قیامت
خروج از قبر با صورت نورانی
کیفیت خواندن نماز شب
نماز شب یازده رکعت است. پنج تا دورکعتی مانند نماز صبح و یک نماز یک رکعتی به نیت نماز وتر. به این ترتیب که ابتدا چهار تا دو رکعتی به نیّت نماز شب و دو رکعت دیگر به نیّت نماز شفع و بعد یک رکعت نماز وتر خوانده میشود.
در نماز وتر بعد از حمد، سه مرتبه سوره توحید و یک مرتبه سوره فلق و یک مرتبه سوره ناس را میخوانی و بعد دست به قنوت بر میداری و چهل مؤمن را دعا میکنی، به صورت اللهم اغفر لامام خمینی، اللهم اغفر ل... و بعد هفتاد مرتبه استغفر الله ربی و اتوب الیه میگویی وو سپس هفت مرتبه :هذا مقام العائذ بک من النّار در پایان سیصد مرتبه العفو العفو العفو... میگویی، آن گاه به رکوع میروی و سجده و تشهد و سلام نماز را به جا میآوری. مستحب است در نماز شب گریه و تضرع و زاری و توبه و اظهار کوچکی در مقابل پروردگار کند.
پس از پایان نماز انسان می تواند هر چه بخواهد دعا کند و به سجده رود و بگوید سبوح قدوس ربُّ الملائکه و الروح
وقت نماز شب
وقت نماز شب از نیمه شب تا قبل از طلوع فجر صادق است هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث اخر شب سحر محسوب شده و هر چه به اذان صبح نزدیکتر باشد فضیلت بیشتری دارد
کسی که میترسد خواب بماند و یا به هر دلیلی نمی تواند بیدار شود می تواند نماز شب را ثیش از نیمه شب و در اخر شب بخواند
اگر شخصی نماز شب را بین الطلوعین (یعنی بعد از اذان صبح و قبل از طلوع افتاب) بخواند بهتر است که نیت اداء یا قضا نکند بلکه نیت قربه الی الله داشته باشد
اگر نماز شب قضا شود می توان ان را در روز بجا اورد
لازم نیست حتما یازده رکعت را یکجا و یکجا بجا اورد بلکه می تواند ان را در دو یا سه نوبت بخواند
نکته : برای نماز شب می توان به نماز شفع و وتر اکتفت کرد بلکه به هر دلیل امکان بجا اوردن تمام نماز شب وجود نداشته باشد می توان به رکعاتی از ان اکتفا کرد و حتی می توان تنها نماز وتر را بجا اورد
موانع نماز شب
شب ها دیر خوابیدن
زیاد خوابیدن در شب
پر خوری و شکم پرستی
خوردن لقمه حرام و شبهه
ارتکاب گناه در طول روز
ارتکاب صفات رذیله و ناپسند
ترک نمازهای مستحبی روزانه
غافل بودن از نماز شب
عشق نورزیدن به نماز شب
احساس سنگین بودن نماز شب
از دوستان عزیز که توفیق خواندن نماز شب را دارند التماس دعا دارم